Hamilelik dönemi çoğu zaman problemsiz ilerleyen doğal bir süreçtir. Çeşitli durumlarda, önceden anne adayında var olan hastalıklar (annenin mevcut hastalıkları) ile hamilelikten kaynaklanan veya hamilelik dönemi içerisinde meydana gelen ve hem anne hem bebeğin sağlığını tehdit eden sorunlar ortaya çıkabilir. Böyle hamileliklere riskli gebelik veya yüksek riskli gebelik denmektedir. Tanımında da belirttiğimiz gibi baştan çok normal görünen bir hamilelikte bile sonradan ciddi problem yaşanabileceği için “riskli” olsun olmasın bütün gebeliklerin uzman takibi altında olması büyük önem taşır.
Riskli ve yüksek riskli gebelikler, çeşitli durumlarda hamile anne adayı ile beraber, anne karnındaki bebeğin sağlığını ve hatta hayatını dahi risk altına sokabilir.Kadın hastalıkları ve Doğum uzmanları anne veya bebek açısından normalin dışına çıkan çoğu sorunu çözümleyebilir ancak oldukça karmaşık bazı durumlarda bu konularla öncelikle uğraşan Perinatoloji (Riskli gebelik )- Fetal Tıp merkez ve uzmanlarının yardımına başvururlar. Riskli gebelik doktorları ile uygulanması gereken riskli gebelik takibi, normal gebelik takibine göre çok daha farklı yönler bulundurmaktadır.
Hamilelikte, risk faktörü denildiği zaman, akla yalnızca tek bir etken gelmez. Risk faktörünü meydana getiren çok fazla neden vardır. Annenin hamilelikten önce yaşadığı sağlık problemleri, annenin yaşadığı bölge ve bu bölgede yaşanmış salgın hastalıklar annenin kullandığı ilaçlar ve buna benzer faktörler, hamilelik dönemi içerisinde risk faktörü oluşturabilir.Yapılan çalışmalarda gebelerin yaklaşık 1/3’ünün yüksek riskli oldukları ve 1/4’ünün aktivite sınırlamasını da içeren bir tıbbi bakım aldıkları bildirilmektedir. Genel olarak riskli gebelik olarak değerlendirilebilecek olanlar;
1- Kötü gebelik öyküsü olan gebeler:
- Düşükler
- Ölü doğum
- Tekrarlayan gebelik kaybı
- Erken doğum öyküsü
- Hasta-sakat doğum öyküsü
- Zor doğum öyküsü
- Gebelik zehirlenmesi öyküsü
2-Mevcut gebelikte gelişebilecek riskler:
- Erken haftalarda kanama(düşük tehlikesi)
- İleri gebelik haftalarında kanama ( erken doğum tehlikesi, plasenta sorunları)
- Amnion sıvısının erken gelmesi (zarların doğumdan önce yırtılması)
- Bebeğin sıvısının az yada çok olması
- Plasenta yapışma sorunları
- Bebeğin normalden az yada çok gelişmesi
3- Tarama testlerinde yüksek risk -tespit edilmiş gebeler
- Down sendromu tarama testlerinde (ikili-üçlü-dörtlü testler)yüksek risk
- Anormal Kan AFP(Alfa Feto Protein) değeri
- Anne kanında enfeksiyon tarama testlerinde anormal sonuç çıkan gebeler
4- Çoğul Gebelikler (ikiz, üçüz, üçüz üstü- gebelikler)
5- Gebeliğin tetiklediği hipertansiyon (preeklampsi,eklampsi)
6- Gebelik şekeri
7- Annede bilinen anemi, kalp, akciğer, böbrek, troid, sindirim sistemi ve otoimmun hastalıklar
8- Rh uyumsuzluğu
Gebelikte yüksek riskli komplikasyonlar, tüm gebeliklerin yaklaşık %6 ile %8’ini oluşturmaktadır. Yüksek riskli gebelikler daha az görülmekte fakat daha ciddi sorunlar yaşatmaktadır. Bu nedenle yüksek riskli gebelik tanısı almış anne adaylarının, tıbbi tedavi ve bakım özenle yapılması gerekmektedir. “Yüksek riskli hamilelik takibi” esnasında hastayı bazen tek bir hekimin izlemesi yeterli olmaz. Bu, farklı branşların içerisinden hekimlerin ortak bilgi ve deneyimleri ile beraber yürütülebilen bir gözlem şeklidir. Ekip içerisinde kadın doğum uzmanı başta olmak üzere, dahiliye uzmanı, endokrinoloji uzmanı, diyetisyen, fizik tedavi ve göz doktoru da yer almaktadır.
Pek çok kadın doğum uzmanı risk taşıyan gebeliğin olmaması için gebelik öncesi kronik hastalıklar varsa dengeye alınmasını, yeterli beslenilmesini, kilo fazlasında kiloların verilmesi, az kiloda normal kiloya çıkılmasını önerirler. Gebeliğin başından itibaren gebenin kendine dikkat etmesi, bilinçli olması ve doktor kontrolünde olması riskli gebelik riskini düşürür.
